Openlijk of verborgen narcisme

Om te beginnen zijn er twee vormen van NPS : De openlijke narcist vindt zichzelf geweldig en lijdt aan grootheidswanen. Dit type wordt veel eerder als een narcist herkend. Een openlijke narcist steekt zijn arrogantie vaak niet onder stoelen of banken, komt vaak veeleisend over en is ook niet bang om bij een meningsverschil keihard de confrontatie aan te gaan. Tegelijkertijd bezit deze openlijke narcist over een goede dosis charme en mensenkennis, zodat hij er in eerste instantie vaak wel mee weg komt.

De verborgen of sensitieve narcist gaat gebukt onder een gigantisch minderwaardigheidscomplex en kan hierdoor geen kritiek verdragen.

VERBORGEN NARCISME HERKENNEN :

• Het gevoel dat er iets mist in de relatie met deze persoon waar je niet precies je vinger op kunt leggen
• Stijfkoppig, zeggen geen sorry, behalve wanneer ze iets van je nodig hebben (zie narcistische voeding)
• Kunnen je je schuldig laten voelen, ook over zaken die niet jouw schuld zijn
• Alles draait altijd om hen
• Perfecte leugenaars, charmant, meesters in manipuleren
• Ze spelen vaak verschillende rollen in verschillende omstandigheden
• Projecteren van onzekerheden en gebreken. Ze doen alsof ze dit in jou zien (zie projectie)
• Enorm gevoelig voor opbouwende kritiek, kunnen daar vaak erg heftig op reageren
• Problemen met intieme relaties
• Gaan vaak om met mensen die inferieur zijn op een aantal aspecten zodat ze zich beter kunnen voelen dan zij
• Voelen niet of nauwelijks spijt
• Het ligt altijd aan een ander, nooit aan henzelf
• Materialistisch
• Enorm gebrek aan inlevingsvermogen (hoewel ze dit wel heel goed kunnen veinzen indien nodig)
• Overdreven charmant
• Kruipen gauw in de slachtofferrol

Op korte termijnniveau zijn narcisten succesvol. Eerste dates, sollicitatiegesprekken. Ze krijgen gemakkelijk relaties en promoties. Op lange termijn echter, verwelkt dat al gauw.

• Dit onderzoek toont aan dat narcisten na ongeveer 3 weken als ‘onbetrouwbaar’ worden bestempeld door de mensen om hen heen.
• En dat een gemiddelde relatie met een narcist na 4 maanden stuk gaat, volgens deze analyse-studie.
• Ze zijn bewezen slechte leiders en managers.
• Ze worden op termijn ongelukkig en maken de mensen om zich heen nog veel ongelukkiger, toont deze studie aan.

Dat komt door het complete gebrek aan empathie (meevoelen met anderen/denken aan anderen), het enorm opgeblazen zelfbeeld en het roekeloze, verwoestende gedrag dat ze vertonen om te krijgen wat zij willen hebben, het maakt de mensen om hen heen kapot. En dat is geen overdreven geformuleerde conclusie!

Hoe ontstaat narcisme?

De factoren zijn, net als bij de andere stoornissen in cluster B aangeboren persoonlijkheidseigenschappen, tekenende jeugdervaringen en de hechting aan ouders of verzorgers.

Voor het ontwikkelen van narcisme moet ook een bepaalde genetische aanleg (aangeboren persoonlijkheidseigenschappen) aanwezig zijn. Een onderzoeksinstituut in Noorwegen heeft in 2015 met behulp van tweelingstudies grootschalig onderzoek gedaan naar het verband tussen genen en persoonlijkheidsstoornissen. Identieke tweelingen die bij de geboorte gescheiden zijn en in verschillende huishoudens worden opgevoed werden daarbij vergeleken met twee-eiige tweelingen. Identieke tweelingen delen identieke genen, en daarom kunnen alle gelijkenissen in persoonlijkheidskenmerken worden toegeschreven aan de genetica. Uit die studies bleek dat de typerende persoonlijkheidskenmerken van narcisme voor zeker vijftig procent door genetische factoren zijn bepaald. Uit dezelfde studies bleek hoe complex de interactie tussen genen en omgeving is; de genen kwamen alleen tot expressie in vergelijkbare jeugdomstandigheden.

In een onderzoek dat in het Journal of Psychiatric Research werd gepubliceerd, gebruikte een team van Duitse onderzoekers mri-scans om de hersenstructuur van 34 mensen te onderzoeken. De helft van deze vrijwilligers had de diagnose NPS. Ze bekeken de cerebrale cortex, de buitenste hersenlaag die functies reguleert als zelfbewustzijn, zelfbeschikking en zelfbeheersing. Een bepaald deel van de cerebrale cortex is geassocieerd met empathie. De onderzoekers concludeerden dat mensen met NPS een ongebruikelijk ‘dunne’ cerebrale cortex hebben in de regio die verantwoordelijk is voor de empathie. Zij concluderen dat de mate van NPS bij de patiënten overeenkomt met hoe dun de cortex op deze plek was.

Sommige onderzoekers denken dat NPS zich ontwikkelt als gevolg van verwaarlozing of mishandeling tijdens de kindertijd. Als een kind van zijn ouders leert dat kwetsbaarheid onacceptabel is, kan hij zijn gevoel van empathie voor andere mensen verliezen. Narcisme is dan een defensieve reactie zijn op deze ingrijpende gebeurtenissen. Een kind gebruikt narcisme vervolgens als overlevingsmechanisme. Het kind verdringt hierbij zwakke emoties en toont alleen het ideale beeld van zichzelf. Mensen met gedocumenteerde achtergrond van kindermishandeling hebben vier keer meer kans om te worden gediagnosticeerd met een persoonlijkheidsstoornis waaronder NPS.

Andere onderzoekers denken dan weer dat de kans op NPS groter is bij mensen met een opvoeding waarin ze veel verwend worden. Kinderen die altijd in de watten worden gelegd krijgen nooit zelf verantwoordelijkheid en worden nooit aangemoedigd om hun vaardigheden te ontwikkelen. Hierdoor krijgt het kind het gevoel alsof anderen alles voor hem moeten verzorgen. Als ze dat niet doen, voelen ze zich kwetsbaar en onkundig.

Kinderen die altijd behandeld worden alsof ze heel bijzonder zijn, zullen uiteindelijk ook het idee krijgen dat ze heel bijzonder zijn. Dit zijn vaak kinderen die thuis nauwelijks regels kregen. Als ze toch een regel kregen, konden ze die zonder al teveel consequenties breken.

Onderzoekers blijven hoe dan ook voorzichtig over de interpretatie van dit soort studies omdat de correlatie niet hoeft te wijzen op oorzaak-en-gevolg. Niet alle narcistische mensen hebben bloot gestaan aan een vroege traumatisering en veel mensen die wel in hun jeugd getraumatiseerd zijn ontwikkelen geen NPS.

Triggers voor het ontwikkelen van narcisme

Het staat wel vast dat de volgende risicofactoren triggers zijn voor ontwikkelen van een narcistische persoonlijkheidsstoornis:

• Ouderlijke bespotting van angsten en behoeften uitgedrukt tijdens de kindertijd
• Gebrek aan ouderlijke affectie in de kindertijd
• Ernstige verwaarlozing en emotioneel misbruik in de kindertijd
• Onvoorspelbare of onbetrouwbare zorg van ouders
• Manipulerend gedrag van ouders
• Overmatige bewondering, nooit getemperd met realistische feedback
• Overmatig lof voor goed gedrag of overmatige kritiek op slecht gedrag in de kindertijd
• Vanaf jongs af aan geprezen voor een uitzonderlijke vaardigheid of talent door volwassenen.

Wat dus begint met de ervaringen uit de kindertijd, is tot op vandaag met vrije wil nog steeds van kracht. NPS is een morele stoornis, omdat het immoreel is om te liegen en te gebruiken, te exploiteren, schuld, pijn en verdriet bij anderen te veroorzaken.

Kan NPS behandeld worden

Uit onderzoek is gebleken dat persoonlijkheidseigenschappen moeilijk te veranderen zijn. Ze lijken resistent tegen verandering. Psychopathische eigenschappen die kenmerkend zijn voor narcistische persoonlijkheidsstoornis zoals grootheidswaanzin, gebrek aan gevoel en empathie zijn zeer moeilijk te veranderen. Het is erg moeilijk om een narcist zover te krijgen om hulp te gaan zoeken. Uit onderzoek blijkt dat narcisten die wel hulp zoeken vrijwel nooit genezen van deze stoornis.

De narcist zal nooit toegeven dat hij een probleem heeft. En waarom zou je een oplossing zoeken voor iets wat geen probleem is? Volgens de narcist mankeren ze niks. Als je hem verlaat zal hij misschien beweren dat hij hulp gaat zoeken om te veranderen. Laat je niet vangen, narcisten zijn meesters in manipulatie en pathologisch liegen en zullen veel zeggen om te houden wat ze hebben.

Dat narcisten veel moeite hebben met het zoeken van hulp mag duidelijk zijn. Het blijkt dan ook vrijwel onmogelijk om te genezen van narcistische persoonlijkheidsstoornis. Hulptrajecten mislukken massaal omdat de narcist het moeilijk vinden om de hulp te accepteren of om tegengesproken te worden tijdens de therapie.