De oorsprong van de term codependentie kan worden teruggevoerd tot de vroege dagen van Anonieme Alcoholisten (Al-Anon hedendaags). Al-Anon was de eerste zelfhulpgroep voor verslaafden die in 1935 werd opgericht. Na het delen van hun persoonlijke ervaringen in groepstherapie, merkten Al-Anon-leden al snel dat de vrouwen (toentertijd waren de meeste Al-Anon-leden heteromannen) van alcoholisten, veelal reageerden met een patroon van overdreven ondersteunend gedrag, en dus werd de term codependentie geboren.

We weten nu dat codependentie niet alleen voorkomt in de context van alcoholisme. Het is veel breder dan dat.

Codependente relaties gebeuren dus tussen twee individuen. De ene persoon is ‘in de problemen’ en neigt de energie van de ander volledig op te nemen door egoïstisch te handelen.
De andere persoon, de codependent, zorgt dwangmatig voor de ander ten koste van eigen welzijn en onafhankelijkheid.

Tekenen dat je codependent bent:

• Je bent een people pleaser. Je gaat steeds verder om anderen gelukkig te maken. Je vermijdt de confrontatie met je partner over belangrijke zaken, omdat je bang bent voor afwijzing. Of je maakt je meer zorgen over de gevoelens van je partner dan je eigen gevoelens.
• Je definieert je eigenwaarde aan wat anderen van je denken. Je vindt het belangrijker wat anderen van jou vinden dan wat je van jezelf vindt.
• Je ziet de rode vlaggen niet meer. Je negeert de oneerlijkheid, bezitterigheid of jaloerse neigingen van je partner.
• Je geeft te veel in een relatie. Je negeert je persoonlijke welzijn en hebt het gevoel dat je egoïstisch bent als je voor jezelf zorgt.
• Je kan geen grenzen stellen. Dit kan betekenen dat je moeite hebt om “nee” te zeggen tegen de verzoeken van anderen of dat je anderen in staat stelt om van jou te profiteren.
• Je blijft in relaties terecht komen met mensen die emotioneel onbereikbaar zijn, of je zelfs mishandelen.
• Je blijft in een relatie waarin je je tekort gedaan voelt, ook al weet je diep van binnen dat je partner nooit aan je emotionele behoeften kan voldoen.

Veel mensen met codependentie ontlenen hun eigenwaarde aan het helpen van anderen. Codependente mensen spelen dan de rol van redder. Ze proberen voortdurend iemand anders te helpen, te veranderen of te redden. Ze voelen zich aangetrokken tot mensen die gered moeten worden. Wanneer we ons gevoel van eigenwaarde echter in de handen van iemand anders leggen, schommelt het op basis van zijn of haar stemmingen.

Wanneer we al onze emotionele energie in een onstabiel persoon investeren, kunnen we het gevoel hebben dat we geen controle hebben over ons eigen leven.
Naarmate een codependente relatie groeit, beginnen alle andere relaties in ons leven te vervagen en volledig te verdwijnen, totdat we alleen zijn met die ene partner. Codependenten vertrouwen op de relatie voor hun gevoel van eigenwaarde, dus na verloop van tijd wordt het alles waar ze over nadenken. Niets anders lijkt in vergelijking meer belangrijk. In een gezonde en wederkerige relatie, ondersteunen partners elkaar, maar zijn ze perfect in staat om hun eigen leven te leiden. In een codependente relatie komt een codependent constant zijn of haar partner te hulp en moedigt daarom negatief of ongezond gedrag aan (enabling).

Ze haten conflicten en zullen er alles aan doen om de codependente verbinding te behouden. Dat omvat ook het kalmeren van de andere persoon door zich te verontschuldigen, zelfs voor dingen die niet hun schuld zijn. Maar ongeacht wat ze ook doen, zullen de problemen blijven opduiken in hun relaties.

Wanneer de relatie tussen de codependent en zijn partner (bijvoorbeeld een narcist), tot een einde komt, zal de codependent heftige ontwenningsverschijnselen ervaren. Er is een intens verlangen om terug te gaan naar de narcist of emotioneel onbeschikbare partner, waarvan de codependent weet dat dit niet goed voor hem is, maar er wel voor zorgt dat de intense gevoelens van het hechtingstrauma verdwijnen. De codependent zal zich bij het stoppen van de relatie dus moeten voorbereiden op een felle intense pijn, met name een grote eenzaamheid.

Het probleem met zo’n ontwenningsverschijnsel is dat het met gedachteprocessen aan de haal gaat. Het zegt dat de intense eenzaamheid alleen weggaat als de codependent teruggaat naar de narcist of emotioneel onbeschikbare partner. Het is belangrijk dat de codependent hier niet naar luistert maar goed voor zichzelf zorgt en beetje bij beetje meer zelfliefde ontwikkelt door kleine stapjes.

Liefde kan alleen maar op een veilige manier bestaan wanneer er grenzen worden gesteld. Zonder het stellen van grenzen, kan er geen vertrouwen ontstaan en kan er geen veiligheid en geborgenheid groeien. Dit komt omdat men in relaties zonder grenzen nooit weet waar men goed aan doet, wanneer de ander iets fijn vindt, of wanneer niet. Mensen lopen in een grenzeloze relatie voortdurend op glad ijs en weten niet waar ze aan toe zijn. En dat geeft een enorm gevoel van onveiligheid. Voor beide partijen.

Wat vaak gebeurt bij mensen die lijden aan codependentie, is dat wanneer er een grens bij hen opspeelt, ze bijna automatisch omschakelen in de pleasestand. De eigen grens wordt teniet geslagen en omgezet in het pleasen van anderen. Zich hiervan bewust te worden, is de eerste stap in het gaan stellen van grenzen. De codependent moet zich ervan bewust gaan worden dat hij de enige is die zijn grenzen kan hanteren en bewaken. Hoe moeilijk dat proces in het begin ook zal zijn.

Als je niet werkt aan je codependentie zal je keer op keer in toxische relaties belanden waar de partner emotioneel onbeschikbaar is en soms zelfs misbruik, geweld of emotionele verwaarlozing een rol speelt. Of je blijft jaren hangen in een toxische relatie. Codependente relaties vormen een ongezonde manier om zelfrespect en -valse-veiligheidsgevoelens te verkrijgen die onze identiteit en onafhankelijkheid alleen maar verslechteren.