De roots van mijn codependent gedrag

Marie-Belle (50) over haar zoektocht naar zichzelf, haar valkuilen en patronen ontstaan in haar prille kindertijd.

In mijn leven ben ik verschillende malen relationeel, familiaal, vriendschappelijk en professioneel geconfronteerd met narcistisch misbruik.

Dit heeft, zoals jij die dit nu leest, nogal een aantal uitdagingen en vooral veel leed opgeleverd.

Vanwege mijn verleden duurde het lang, heel lang voordat ik begreep wat  emotioneel misbruik was. Toen ik eenmaal langzaam maar zeker loskwam en ik ging lezen over narcistische persoonlijkheidsstoornis, begon ik te beseffen dat ik omringd was geweest door een aantal narcisten. Het was pas na de tweede narcistische relatie dat ik ging graven en zoeken naar antwoorden. Want zo kon het niet langer, er was een link en die zou ik vinden.

Als je eenmaal begrijpt wat narcistisch misbruik is, dan zal je zeker ook de voorlopers ontdekken. Nu ik wist wat het was en hoe ze te werk gingen kon ik op vele mensen uit mijn verleden, eindelijk de vinger leggen. Of het nu exen, familie, vriendschap of collega’s op het werk ging.

Ineens wist ik het. Of liever, ik voelde het. En ik voel het nog steeds.

Het triggert iets in mij, en dan deins ik figuurlijk en letterlijk naar achter. De verbale druk, het niet ‘luisteren’ naar wat je zegt, de ‘ik’ factor die duidelijk de bovenhand heeft, de interesse in jou die ontbreekt en last but not least, het gebrek aan empathie.

Uiteraard  heeft niet iedereen een narcistische persoonlijkheidsstoornis, afhankelijk van waar iemand zich op het continuüm bevindt, spreekt men over een persoonlijkheidsstoornis of (stevig uitgesproken) narcistische trekken. 

Aangezien ik al heel jong codependentie aanleerde door een ingrijpende gebeurtenis in mijn kindertijd, was ik het onwetend doelwit voor narcisten en andere emotioneel misbruik. Pas toen ik mijn kindertijd op een pragmatische manier begon te begrijpen, kon ik begrijpen waarom ik steeds in dezelfde valkuil ging trappen.

De intrede van codependentie en narcistisch misbruik

Toen ik voor het eerst over narcisme hoorde, was ik verwikkeld in een toxische knipperlicht relatie.

Voorheen had ik een langdurige, zeer complexe relatie met de vader van mijn kinderen, die naderhand alle symptomen van een openlijke narcist vertoonde . Naarmate mijn zelftherapie vorderde, waardoor ik mezelf uit de toxische knipperlicht relatie kon bevrijden, realiseerde ik me dat de kern van de psychologische schade die ik had geleden niet enkel en alleen kwam door de relatie waarin ik zat, maar een uitloper was van het narcistisch misbruik dat ik als kind al onderging (stiefvader).

De eerste narcist en mister knipperlicht, waren twee verschillende kanten van dezelfde medaille.

De ene een openlijke en grandioze narcist, de tweede een ‘kwetsbaar slachtoffer’ subtype. Toen ik de twee eenmaal kon verbinden, werd mijn vermogen om het bij anderen te herkennen groter.

Zo kon ik de link leggen naar mijn prille kindertijd. Als 3-jarig hoogsensitief meisje verloor ik plots mijn vader. Omdat ik toen samen op de slaapkamer met mijn ouders sliep was ik ‘onbewust bewust’ van zijn doodstrijd. Ik kan tot op de dag van vandaag de kamer waar ik lag,  nog perfect natekenen.

Het geschreeuw van mijn moeder, de paniek en de hulpdiensten die binnenstormden, ik proef nog steeds de sfeer, 47 jaar later.

Na de dood van mijn vader, heb ik mezelf compleet weggecijferd voor mijn moeder. Niet dat ze dit expliciet vroeg of eiste. Ik voelde als hoogsensitief kind gewoon aan dat ze door verdriet en wanhoop werd verteerd en besloot haar te ontlasten. 

Met de komst van mijn stiefvader 3 jaar later, werd mijn codependentie een level verhoogd. Hij was verliefd op mijn moeder, en ik hoorde bij haar. Meer was het niet. De band met zijn eigen kinderen was zwaar verstoord en zelfs verbroken. Zelfs mijn moeder wist niet waarom. Het was duidelijk dat het een taboe was.

Hij was meer dan streng, ik mocht letterlijk niets. Over emotie werd er niet gesproken, het leek wel of hij mij strafte uit frustratie naar zijn kinderen. Ik was als jong meisje continu op mijn hoede. Een klein detail dat hem niet zinde kon de aanleiding zijn van een woedeuitbarsting.

Zo leerde ik onbewust het pleasen aan, om de waardering waar ik naar snakte toch te ontvangen. 

Toepassen wat we weten

Mijn eigen ervaring met narcistisch misbruik is niet recent, maar geworteld in meer dan vier decennia persoonlijke ervaring.

Ondanks mijn analytische karakter (of misschien juist daardoor), ben ik niet snel om elke moeilijke persoon in de categorie narcisme te stoppen.

Ik ben ervan overtuigd dat mensen die ervaringen hebben met narcistisch misbruik, een radar hebben voor emotioneel manipulatief gedrag . Op mijn 30ste verwoorde ik dit onbewust door te stellen dat ik ‘goed was in het omgaan met moeilijke mensen‘.

Het moeilijkste is echter wanneer je onderbewustzijn nog steeds wordt aangetrokken door deze types en er (nog) niet door wordt afgestoten. Dat laatste manifesteert zich pas eenmaal je het verhaal achter je codependentie begrijpt en aangepakt hebt.

In mijn geval (en helaas bij vele anderen) duurde het lang, te lang voordat ik me realiseerde dat narcisme een rode draad is, die als het ware door mijn leven verweven is. Met aan de basis hiervan, de codependentie ontstaan in mijn vroege kindertijd.

Maar sinds ik dit begrijp en aangepakt hebt, net als jullie met vallen en opstaan, heb ik eindelijk mezelf gevonden. 

Ik ben helemaal geen bang of fragiel vogeltje, maar als overbeschermd (bezorgde codependente moeder) werd mij dit voorgehouden, en het narcistisch misbruik van mijn stiefvader versterkte dit alleen maar.

Zwak maken en houden is zeer comfortabel voor de narcist. Een teer plantje snakt naar water bij een meedogenloze verzengende woestijnzon. Waarmee ik uiteraard niet wil zeggen dat een narcist op welke manier dan ook een zon is (dan eerder de warmte van de hel).

Ik kan niet genoeg benadrukken hoe essentieel het is dat je alle stukjes van je levenspuzzel bijeen zoekt en samen legt tot één geheel.

Hierin liggen ook de wortels van het narcistisch misbruik dat vaker in je leven een rol speelde, verborgen. Het is geen toeval dat je dit hebt meegemaakt. 

Een narcist kan wel voorbijkomen, maar als niet-codependent zal je hem snel weer afstoten wegens onacceptabel gedrag. Het feit dat je blijft hangen en het gedrag tolereert geeft aan dat het misbruik onbewust herkent en aanvoelt als bekend en dus vertrouwd terrein. 

Het groefje in de langspeelplaat, waar de naald altijd in blijft hangen. Dat groefje moet opgevuld worden met bewustzijn cement. 

Zelfinzicht, zelfcompassie, zelfliefde en grenzen. Dat zijn de keywords van jou herstel.

Het herstelproces van codependentie omvat 4 fases

Fase 1: Grenzen leren voelen en stellen (Stevige introspectie is hiervoor noodzakelijk)

Fase 2: Behouden van grenzen ondanks negatieve reacties (Met vallen en opstaan en veel bewustzijn)

Fase 3: Nieuwe relaties opbouwen en oude relaties vernieuwen (Voorlopers ontdekken en neutraliseren of uitschakelen en een nieuwe bewustere manier van partners kiezen ontwikkelen)

Fase 4: Stabiele fase (Best feeling in the world)

Inmiddels ben ik bij fase 4 aanbeland. Ben ik nu genezen? Neen, ik ben herstellend codependent en dat zal ik blijven.

Dat wil zeggen dat ik mijn aangeleerd gedrag herken en begrijp. Het is een vanzelfsprekendheid geworden dat mijn valkuilen me nu triggeren. Zie het als een stil alarmsignaal in mijn hoofd. 

Het voelt aan als een klein speldenprikje. Het herinnert me eraan dat ik mij bewust moet blijven van mijn vroegere kwetsbaarheid. En ik heb dat speldenprikje omarmt.

Want het heeft mijn leven positief veranderd. Meer dan ooit vertrouw ik op wat ik voel, en ik ben ervan overtuigd dat ik me nooit meer zal overgeven aan narcistisch misbruik in welke vorm dan ook.