Mijn vader is een (overspannen) narcist.

Echter, dat had ik als kind en als puber niet door. Ik had wel al eens over narcisme gehoord, maar bracht dat niet in verband met de onmogelijke man die mijn vader was. Ik was niet anders gewend dan dat mijn vader zo was zoals hij is. Ik plakte er geen etiketje op en ook niemand anders in het gezin en in de familie had het ooit over zijn vermeende narcisme. Wel over zijn moeilijke aard en onmogelijke gedrag. Later leerde ik een andere narcist kennen : de man – inmiddels ex-man – van mijn oudste zus. Hij had – behoudens de verbale en soms fysieke agressieve uitingen van mijn vader – veel dezelfde gedragingen als mijn vader.

Dat mijn (onze) vader extreem moeilijk was/is en abnormaal gedrag vertoonde, was meteen al duidelijk vanwege de spanningen en strijd die hij voortdurend – ieder moment van iedere dag – veroorzaakte binnen het gezin, jegens mijn moeder en jegens ons, zijn drie kinderen. Ik heb twee oudere zussen.

Maar als puber werd ik me meer bewust van zijn karakterologische profiel. Mijn vader praatte alleen maar over zichzelf en klopte zichzelf voortdurend op de borst, alhoewel hij verschrikkelijk opkeek naar en slijmde met zijn meerderen en mensen die gestudeerd hadden. Eén voorbeeld daarvan: toen een van de vrienden van mijn oudste zus als jurist was afgestudeerd, begon mijn vader hem opeens met ‘u’ aan te spreken en overdreven nederig en bewonderend te doen.

Ik kan me herinneren dat mijn vader eens als begeleider mee is geweest tijdens een schoolreisje op de lagere school. Hij was de hele dag bezig om de moeilijkste jongen uit de groep, Remco, in toom te houden. Mijn vader – voormalig douanier en gevangenisbewaarder (in zijn jonge jaren was dat) – vond het een uitdaging om het vertrouwen van Remco te winnen. Hij was die dag alleen maar bezig met zijn eigen missie. Na afloop van dat schoolreisje bleef hij maar herhalen hoe goed hij die Remco had begeleid/aangepakt, dat Remco uit zijn hand had gegeten. Hij heeft niet gevraagd hoe ik het schoolreisje vond.

Mijn vader vertrouwde zijn vrouw en kinderen niets toe. Op twee manieren: niet zijn gevoelens, maar hij kon en wist zogenaamd altijd alles beter en liet niets aan ons over, nam ons letterlijk alles uit handen. Hij domineerde ons, gaf ons geen zelfvertrouwen, lag snel met mensen in de clinch.

Mijn vader wilde geen medeleven als hij iets mankeerde. Hij was zogenaamd altijd sterk en onaantastbaar en kon zijn eigen boontjes wel doppen.

Eigenlijk pas een jaar of vijf geleden toen mijn zus in een onleefbare situatie zat met haar inmiddels ex-man, net zo’n betweter en leugenaar als mijn vader en net zo’n toneelspeler (zich mooi voordoen in het begin om een goede indruk te maken en je in te pakken) viel het woord narcisme. Mijn zus noemde hem een narcist en zei daarbij: ‘Narcisten willen en zullen voor niemand buigen. Anderen moeten voor én naar hen buigen’. Dat was de spijker op z’n kop. Er waren grote overeenkomsten tussen die man en mijn vader. Vervolgens ben ik gaan inzien dat ook mijn vader een narcist was en is en altijd zal blijven, in zijn geval een chronisch overspannen, vrekkige, egoïstische en paranoïde narcist (die bovendien een hoarder is geworden – hij stapelt zijn hele huis vol met oude dozen met oude tijdschriften en kranten). Ik ben zelf over narcisme gaan nadenken en heb er ook enkele blogs aan gewijd.

Mijn vader en de ex-man van mijn zus (die eveneens vele levens heeft vernield) zijn allebei mensen die de fout en schuld nimmer bij zichzelf zullen zoeken, of het in elk geval niet toegeven, die de waarheid over zichzelf blijven ontkennen, nooit realistisch in de spiegel kijken en die constant liegen en ontkennen om zelf in een mooier daglicht te staan. De anderen hebben altijd schuld, volgens hen. Ze voelen zich heel snel heel erg aangevallen en ontberen iedere vorm van zelfspot en zelfkritiek.

Ik ben me goed bewust geworden van het fenomeen ‘narcisme’ en ‘narcisten’. Ik ben blij dat ik zo niet ben. Bijna iedereen heeft wel narcistische trekjes, denk ik, maar bij de een blijft dat bij een onschuldige, te verwaarlozen 5 procent, terwijl een ander 95 procent narcisme in zich heeft. Niet alle narcisten zijn even verschrikkelijk en even erg. Je hebt aardige en onaardige narcisten. De ene narcist is onschuldiger dan de andere.

In het algemeen heb ik wel geleerd om vervelende mensen te mijden en te negeren (als het kan) alsmede om voor mezelf en mijn innerlijke en emotionele rust te kiezen. Met onze vader heb ik al zeker 15 jaar geen contact meer, op kerstkaarten en verjaardagskaarten na. Hij begon ook de levens van mijn vrouw en kinderen te vernielen met zijn ziekelijke bemoeizucht en overspannen frustraties en toen was het voor mij voorgoed over. Hij heeft het leven van mama, mijn zussen en mij tot een hel gemaakt, maar ik heb mijn vrouw en kinderen en later mijzelf tegen hem in bescherming genomen door alle contact te verbreken.

Soms hoor ik van zijn oud-collega’s dat hij extreem goed en ambitieus was in zijn werk, maar een heel moeilijk mens was. Mijn vader heeft met bijna al zijn vrienden ruzie gekregen.

Laatst heeft hij me toch nog iets geflikt. Hij vroeg tegen Kerstmis 2017 mijn bankrekeningnummer en dat van onze twee kinderen. Hij zou geld overmaken. Uiteindelijk heeft hij alleen naar mijn oudste zus en haar dochter geld overgemaakt, terwijl; ook zij geen contact meer met hem willen en mogelijk negatiever over hem spreken dan ik. Typerend voor hem.

Bij vrouwen zie ik dat velen zich laten inpakken door de aanvankelijke charmes van een narcistische liefdespartner. Vaak hoor ik van vrouwen dat ze sommige mannen veel te lief vinden en dan kiezen ze juist voor die moeilijke man die niet zo lief is, maar die wel andere kwaliteiten heeft, zoals een leuk uiterlijk, een imposant postuur, een goede baan etcetera. En uiteindelijk klagen ze dat ze met die vent niet over hun gevoelens en emoties kunnen praten en dat hij haar slecht behandelt. Dus: weet wie je kiest! Wees minder naïef! In het geval van mijn zus hadden mijn vrouw en ik al bij de eerste kennismaking door dat hij bad news was. Ikzelf kies heel bewust. Het moet echt goed voelen, anders gaat het niet door. En ik bouw een relatie langzaam op, wil die ander echt eerst leren kennen en loop niet in zeven sloten tegelijk. Dat is beter. Geen garantie, maar wel beter.

En krijg je onverhoopt te maken met een narcist, ren hard weg en kom nooit meer bij hem terug!

En denk niet dat je hem of haar kan veranderen, want narcisten zijn zo onbuigzaam en zelfingenomen als de pest.

De gebruikte namen zijn om privacyredenen gefingeerd.