Een gezin met een narcistische moeder functioneert op basis van vele onuitgesproken regels.

Deze regels werken belemmerend, zijn emotioneel onderdrukkend en zeer pijnlijk om te ervaren.

Deze kinderen zullen zich onzichtbaar voelen, niet gehoord of begrepen voelen en al helemaal niet gewaardeerd.

Het trieste is dat deze regels ook het uiterste van deze kinderen vragen, omdat ze zo ontzettend op zoek zijn naar waardering en begrip en zich vaak in allerlei bochten wringen om maar goed te kunnen doen, waarbij ze heel veel van zichzelf weg geven.

Deze moeders tolereren geen opvattingen die anders zijn dan die van zichzelf en zullen hun kinderen niet toelaten standpunten in te nemen die niet overeenstemmen met hun overtuigingen.

Ze zijn zich helemaal niet bewust van de behoeften van hun kinderen. Bovendien zijn ze zich niet bewust van hoe hun gedrag het psychologische en emotionele welzijn van hun kinderen beïnvloedt.

Kinderen van narcistische moeders moeten de moeder bekijken zoals ze zichzelf ziet, vol grootsheid en eigendunk. Ze beschouwen hun kinderen als een verlengstuk van zichzelf en niet als een eigen autonoom wezen. Narcistische moeders gebruiken hun kinderen om hun eigen emotionele behoeften te vervullen.

Moeders die narcistisch zijn, zijn opdringerig en overschrijden voortdurend emotionele en fysieke grenzen door weinig of geen aandacht te besteden aan de wensen of behoeften van het kind. Tegelijkertijd verwaarlozen deze moeders vaak de elementaire emotionele en soms fysieke behoeften van hun kinderen. Ze kunnen woede, fysiek misbruik, schuld en schaamte, kritiek en emotionele verwaarlozing gebruiken om hun kinderen onder controle te houden.

Er kunnen verschillen gaan ontstaan tussen de kinderen (broertjes en zusjes) onderling.

Meestal is één van de kinderen de lieveling (Golden Child) van de narcistische moeder, waardoor de kinderen ook een verschil van beleving kunnen gaan krijgen als het gaat om ervaringen.

Moeders die narcistisch zijn, delen veel eigenschappen met moeders die mogelijk een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben. De eigenschappen van deze twee stoornissen overlappen elkaar vaak en zijn beide te vinden in de Cluster B-persoonlijkheidsstoornissen.

Gepubliceerde wetenschappelijke onderzoeken die narcistische moeders onderzochten en het effect dat deze moeders hebben op het psychologische en emotionele welzijn van hun kinderen zijn schaars.

De weinige studies die beschikbaar zijn, geven een somber beeld van een jeugd doorspekt met emotionele en psychologische mishandeling. Het kan moeilijk zijn voor degene die geen emotioneel traumatische jeugd hebben meegemaakt om te begrijpen wat deze kinderen ervaren.

Bovendien, omdat veel narcistische moeders in het openbaar niet beledigend zijn, is het voor volwassenen gemakkelijk om kinderen over het hoofd te zien die momenteel worden misbruikt door een narcistische moeder. Omdat ze vaak de rol speelt van een liefhebbende, trotse en bezorgde ouder naar de buitenwereld, wordt de ervaring van het kind vaak pas begrepen wanneer het misbruik onthuld wordt.

Een studie uit 2015 gaf een aantal kenmerken van narcistische ouders aan. 

Narcistische ouders zijn zich niet bewust van de behoeften van een kind. De kinderen van deze ouders ervaren vaak een rolwissel, wat betekent dat het kind in de rol wordt geplaatst waarin het zich moet richten op de verlangens en behoeften van de ouders.

Narcistische ouders verwachten van hun kinderen volle toewijding en bewondering. Omdat deze ouders een sterke wens hebben om via hun kind te ‘pronken’, verwachten zij dat het kind op een hoger niveau functioneert en presteert. Narcistische ouders houden zich ook bezig met psychologische controle over hun kinderen.

De volgende video (Engelstalig) beschrijft zes effecten van narcistisch ouderschap.

Ongeacht het pad dat het kind volgt, hij/zij loopt het risico om disfunctionele familiale gedragspatronen voort te zetten in de volgende generatie. Sommige van deze kinderen bereiken de volwassenheid en vertonen dezelfde kenmerken van hun misbruiker. Andere kinderen ontwikkelen zich tot wat door onderzoekers is gedefinieerd als codependent.

Met deze vragen, gevoelens en gedachten worstelen volwassenen die zijn opgevoed door een liefdeloze moeder:

• Je voelt je verantwoordelijk voor ieders geluk, behalve dat van jezelf.
• Je vindt de wensen en verwachtingen van je moeder belangrijker dan die van jezelf.
• Je vindt dat liefde iets is wat je moet verdienen.
• Je blijft jezelf maar klein en bang voelen, ongeacht wat je bereikt in het leven.
• Je vraagt je af waarom je maar geen partner vindt die van je houdt.
• Je bent bang om kinderen te krijgen, omdat ze misschien net zo ongelukkig zullen worden als jij.
• Je hebt de neiging je moeder te beschermen, zelfs voor de gedachte dat ze jou pijn doet.
• Je voelt jezelf slecht als je niet voldoet aan de wensen van anderen (vooral die van je  moeder).
• Je vertelt je moeder zo min mogelijk over je leven, omdat je bang bent dat ze die informatie tegen je gebruikt.
• Je bent altijd op zoek naar goedkeuring van anderen.
• Je vraagt je weleens af of je moeder van je houdt (en schaamt je voor de gedachte dat dat misschien niet zo is).

Een codependent zal zich overdreven verantwoordelijk voelen voor het gedrag van anderen en zal zich tot het uiterste inspannen om tegemoet te komen aan de waargenomen behoeften van anderen, waarbij hij/zij veronderstelt dat zijn/haar behoefte gelijk staat aan die van zijn/haar ouder(s).

Vaak zijn deze kinderen, en later volwassenen, zich niet bewust van hun eigen behoeften, ervaringen en gevoelens. Als kind werd de codependent alleen gewaardeerd om zijn/haar vermogen om aan de behoeften van zijn ouders te voldoen.

Deze personen hebben een onnauwkeurige kijk op zichzelf en hebben vaak het zelfbeeld overgenomen die de narcistische ouder hen oplegde.

Als gevolg hiervan groeien deze personen vaak uit tot zeer onzekere volwassenen.

Codependenten kunnen angstig en depressief zijn, hebben een laag zelfrespect en eigenwaarde en hebben moeite om hun eigen gedachten of gevoelens over een onderwerp te uiten.

In volwassen liefdesrelaties kiest de codependent onbewust weer voor een relatie met een narcist. 

Één van de belangrijkste kenmerken van codependentie, is een overmatige afhankelijkheid van andere mensen voor goedkeuring en een gevoel van identiteit.

Codependentie blijft een levenslange kwetsbaarheid waar de codependent mee zal moeten leren leven om te kunnen overleven. Maar wanneer hij/zij zich voldoende bewust wordt van zijn/haar eigen grenzen, behoeften, wensen, capaciteiten en valkuilen, kan er goed met deze kwetsbaarheid worden geleefd.